اتصالات فاضلابی پلی اتیلن

در شبکه‌های مدرن جمع‌آوری و انتقال پساب، اتصالات فاضلابی پلی اتیلن جای خود را به‌عنوان ستون فقرات سامانه‌های زیرزمینی محکم کرده‌اند؛ تجهیزاتی که نه‌تنها مسیر لوله‌ها را به‌هم می‌دوزند، بلکه دوام، آب‌بندی و بهره‌وری هیدرولیکی کل خط را تضمین می‌کنند. در ادامه، با رویکردی تخصصی و همسو با جدیدترین الگوریتم‌های سئو، همه زوایای فنی و اجرایی این قطعات را زیر ذره‌بین می‌بریم تا محتوایی مرجع در اختیار طراحان، مجریان و خریداران قرار گیرد.

ماهیت پلی اتیلن و چرایی برتری آن

پلی اتیلن سنگین (HDPE) با چگالی 0.93 – 0.97 g/cm³، زنجیره‌های مولکولی شاخه‌ای کوتاه و آرایش بلورین فشرده‌ای دارد. همین ساختار، عامل اصلی استحکام کششی بالا ( > 26 MPa)، مقاومت شیمیایی همه‌جانبه و انعطاف‌پذیری کم‌نظیر در دمای ‌ـ 30 تا +60 درجه سلسیوس می‌شود. برای مصارف فاضلابی، دوده کربن (حدود 2.5 %) به ترکیب افزوده می‌شود تا پایداری در برابر پرتو UV تضمین گردد؛ به‌همین دلیل سطح خارجی اکثر اتصالات به‌رنگ مشکی دیده می‌شود.

گونه‌شناسی کامل اتصالات فاضلابی پلی اتیلن

۱. اتصالات تغییر مسیر
زانو 22.5°، 45° و 90° به روش تزریق یا جوش‌کاری قطعات برش‌خورده از لوله تولید می‌شوند. در سایزهای ≥ 450 mm اغلب زانوی “میتردار” (تکه‌های قطاعی) توصیه می‌شود تا توزیع تنش یکنواخت بماند.

۲. اتصالات انشعاب
سه‌راهی مساوی، تبدیلی و Y-شکل 45°، هم در نسخه بات فیوژن و هم الکتروفیوژن موجودند؛ نوع Y با کاهش افت هد تا 30 %، برای خطوط ثقلی پر‌دبی انتخاب اول است.

3. اتصالات تغییر قطر
   تبدیل هم‌مرکز در خطوط تحت فشار و تبدیل غیرهم‌مرکز در خطوط ثقلی به‌کار می‌رود تا محور پایینی لوله حفظ شود و حوضچه رسوب ایجاد نشود.

4. اتصالات مکمل
   فلنج یک‌تکه پلی اتیلن (Stub-End) همراه رینگ فولادی، کمربند انشعاب (Saddle) تا Ø1600 mm، موفه بلند تعمیراتی برای جایگزینی مقاطع آسیب‌دیده و درپوش‌های تست تا فشار 2 بار.

روش‌های اتصال و کاربرد بهینه آن‌ها

اتصالات بات فیوژن به‌سبب ساختار همگن، برای خطوط پمپاژ و مناطق لرزه‌خیز توصیه می‌شوند؛ در مقابل، کوپلر واشردار با دهانه نر-ماده، نصب خطوط کاروگیت شهری را تا 50 % سریع‌تر می‌کند.

استانداردهای الزامی و آزمون‌های کنترل کیفی

• ISO 4427-3: الزامات ابعادی و نشانه‌گذاری اتصالات فشار قوی.

• EN 12201-3: روش‌های آزمون ضربه در دمای 0 °C و فشار هیدرواستاتیک 80 °C/165h.

• INSO 14427: نسخه بومی‌شده برای شرایط خاک و اقلیم ایران، شامل تست حلقوی SN4 و SN8.

آزمایش ژئله گرم (Hot-Gel) طبق ISO 6964، توزیع دوده را ردیابی می‌کند؛ شکستگی ترد در این تست نشانه حضور مواد بازیافتی بی‌کیفیت است.

الزامات طراحی هیدرولیکی و ژئوتکنیکی

• ضریب زبری کین ازن ksk_sks​ = 0.01 mm؛ افت فشار در خطوط 1 km با دبی 100 L/s حدود 15 % کمتر از لوله PVC هم‌قطر است.

• برای خاک‌های دانه‌درشت (GW-GP)، استفاده از بستر شنی 10 cm و پوشش اولیه تا 30 cm توصیه می‌شود. سختی حلقوی SN8 در عمق دفن > 6 m پاسخ‌گوست.

• در مناطق با شتاب زلزله طرحی aga_gag​ ≥ 0.3 g، شعاع خم حداقل 25×D برای لوله و اتصال منظور شده و قطعات با زاویه زیاد حذف یا جایگزین خط منحنی می‌شوند تا تمرکز تنش کاهش یابد.

دوام در برابر پساب‎‌های ویژه و سایش

مطالعات میدانی روی خطوط فاضلاب صنعتی حاوی pH 2-10 نشان داده است که نرخ کاهش ضخامت اتصالات HDPE طی 20 سال کمتر از 0.02 mm است؛ این مقدار برای چدن با پوشش اپوکسی حدود 0.25 mm گزارش شده است. همچنین آزمون سایش دوغاب 5 % سیلیس در جریان 3 m/s نشان داد افت جرم اتصال پلی اتیلن یک‌چهارم لوله فولادی کربنی بود.

خطاهای متداول نصب و راهکار پیشگیرانه

ملاحظات زیست‌محیطی و اقتصاد چرخه عمر (LCC)

ارزیابی چرخه عمر انجام‌شده توسط Plastic Pipe Institute نشان می‌دهد ردپای کربن خطوط پلی اتیلن فاضلابی نسبت به چدن نشکن 35 % کمتر است. قابلیت بازیافت کامل در پایان عمر مفید، امتیاز اندکی بالاتر در شاخص Circularity Gap به HDPE می‌دهد. در برآورد هزینه 50 ساله، سهم نگه‌داری و تعویض اضطراری در سیستم فولادی 22 % از کل بودجه است، ولی برای پلی اتیلن این سهم به 9 % محدود می‌شود.

شیوه انتخاب و تدارک اتصالات در فاز خرید

۱. تحلیل نقشه اجرایی و استخراج دقیق فهرست اقلام (BOQ)؛ هر تغییر مسیر بالای 15° را به‌عنوان زانو یا مجموعه خم‌های چندگانه منظور کنید تا کمبود قطعه رخ ندهد.
۲. هم‌خوانی SDR لوله و اتصال؛ برای لوله SDR17 در فشار 6 bar، اتصال باید حداقل SDR17 باشد تا تنش حلقوی یکسان بماند.
3. استعلام تأییدیه تست از آزمایشگاه‌های همکار سازمان ملی استاندارد برای بچ فعلی؛ گزارش قدیمی ملاک نیست.
4. بررسی مارکینگ بدنه: کد ردیابی، تاریخ تولید حداکثر شش ماه قبل، و لوگوی تولیدکننده.
5. پشتیبانی ابزار نصب: در خرید اتصالات الکتروفیوژن، حتما کد بارکد و فایل پارامترهای جوش همراه قطعه را دریافت کنید.
6. انبارش در محل پروژه: قطعات ≤ 315 mm را در قفسه، سایزهای بزرگ را روی خرک چوبی با حداکثر سه ردیف انباشت نگه دارید؛ تماس با لبه تیز فلزی ممنوع.

مجموعه «تمام بها» با سابقه‌ تأمین تخصصی لوله و اتصالات پلی اتیلن در سایزهای 20 تا 2000 میلی‌متر، یکی از کانال‌های فروش رسمی این برند محسوب می‌شود. انبار مرکزی تمام بها قطعات جوشی، الکتروفیوژن و کاروگیت را به‌همراه تجهیزات جوش لب‌به‌لب و تیم فنی سیار در اختیار مشتریان پروژه‌های شهری و صنعتی قرار می‌دهد، هرچند تأکید دارد که مصرف‌کننده برای دسترسی به سبد کامل بازار ملزم به خرید انحصاری از این مجموعه نیست و آزادانه می‌تواند پیشنهادهای سایر تأمین‌کنندگان را نیز مقایسه کند.