اتصالات پلیکا

اتصالات پلیکا در قلب اغلب شبکه‌های لوله‌کشی معاصر قرار دارند و به‌دلیل ترکیب پلیمری ویژه‌شان، تلفیقی از کارایی هیدرولیکی، ایمنی شیمیایی و دوام مکانیکی را در یک محصول نسبتاً سبک فراهم می‌کنند. پلی وینیل کلراید سخت-شده (uPVC) مادهٔ اصلی این اتصالات است؛ ماده‌ای که با پایدارکننده‌های حرارتی، روان‌کننده‌ها و به‌طور فزاینده‌ای با جایگزین‌های دوست‌دار محیط زیست تقویت می‌شود تا مقاومت در برابر ضربه، اشعه UV و خزش طولانی-مدت به حداکثر برسد. بسته به فرمولاسیون، اتصالات می‌توانند فشار اسمی (PN) 6 تا 25 بار را تحمل کنند و در محدودهٔ حرارتی °5- تا 60 °C بدون افت ساختاری عمل کنند. استانداردهای بین‌المللی مانند ISO 1452-3 و ASTM D2466 برای اتصالات تحت‌فشار، یا EN 1329 برای فاضلاب ثقلی، چارچوب آزمون‌پذیری محصول را تعیین می‌کنند و تضمین می‌کنند که هر قطعه پیش از عرضه، آزمون‌های هیدرولیک، ضربه و ابعاد را پشت سر گذاشته باشد.

کاربردهای کلیدی در زیرساخت شهری و صنعتی

• انتقال فاضلاب ثقلی شهری با شیب‌های طولانی و دبی متغیر؛ سطح داخلی صیقلی PVC مانع رسوب هیدروکربنی و بیولوژیکی می‌شود.

• خطوط آب‌رسانی تحت فشار تا PN16 در پروژه‌های مسکونی و صنعتی، با حداقل تلفات هد و قابلیت کلرزنی مکرر.

• مجاری محافظ کابل فشار قوی و مخابرات که به‌دلیل مقاومت عالی در برابر کرونا و تنش الکتریکی انتخاب می‌شوند.

• سیستم‌های آبیاری کم فشار و تحت فشار کشاورزی؛ از درختستان‌های کوچک تا مزارع وسیع تحت آبیاری مدرن مرکزگرد (pivot).

• کانال‌های هوا و سیستم‌های تهویه مطبوع در ساختمان‌های تجاری، که با بوشن‌های اورینگ‌دار هوابندی می‌شوند.

• انتقال محلول‌های شیمیایی رقیق در تأسیسات آبکاری و تولید نیمه‌رسانا، به‌شرط سازگاری شیمیایی.

جدول ۱ – انواع اصلی اتصالات پلیکا و دامنهٔ کاربرد آنها

ارزیابی فنی و اقتصادی

اتصالات پلیکا به دلیل چگالی حدود 1.4 g/cm³ در قیاس با چدن (7.2 g/cm³) یا فولاد گالوانیزه (7.8 g/cm³) حمل و نصب به‌مراتب ساده‌تری دارند. آزمایش‌های استاندارد ضربه Falling-Weight نشان می‌دهد حتی در دمای 0 °C، تنش ترک‌زایی اتصالات uPVC به‌طور میانگین 8 kJ/m² است که برای خطوط فاضلاب کم عمق شهری کفایت کامل دارد. از نظر چرخهٔ عمر، تحلیل هزینهٔ مالکیت (TCO) در بازهٔ 50 ساله نشان می‌دهد صرفه‌جویی مستقیم مصالح و کاهش هزینهٔ تعمیرات تا 35 ٪ در مقایسه با سامانه‌های فلزی ممکن است.

جدول ۲ – مقایسهٔ کلیدی PVC u با متریال جایگزین

*ضریب 1 به معنی کمترین هزینه در میان گزینه‌ها.

الزامات نصب و چسب‌کاری

1. تمیزی و آماده‎سازی سطح با تمیزکننده‌های حلال مبتنی بر متیل اتیل کتون (MEK) برای زدودن چربی و گرد و غبار.
2. انتخاب چسب مناسب؛ چسب‌های یونیورسال قوام متوسط برای لوله تا قطر 160 mm و چسب Heavy-Duty برای قطرهای بالاتر از 160 mm توصیه می‌شود.
3. مقدار لقی (Gap) استاندارد در اتصالات چسبی 0.1–0.3 mm است تا چسب در تمام سطوح توزیع یکنواخت داشته باشد.
4. زمان نگهداشت اولیه بسته به دما 30 ثانیه تا 2 دقیقه و زمان عمل‌آوری نهایی 24 ساعت برای فشار کامل در دمای 20 °C در نظر گرفته می‌شود.
5. نصب اورینگ‌دار باید همراه با روان‌ساز سیلیکونی فاقد چربی حیوانی انجام شود تا از تورم اورینگ جلوگیری گردد.

راهنمای انتخاب سایز و فشار

• برای شبکه‌های ثقلی خانگی، حداکثر سرعت جریان 2.5 m/s کافی است تا از جدا شدن جامدات جلوگیری شود.
• در خطوط تحت فشار، نسبت فشار کار به فشار اسمی حداکثر 0.8 و ضریب ایمنی ضربه حداقل 2 لحاظ شود.
• در سامانه‌های تهویه، افت فشار مجاز بر اساس طول معادل و دبی هوا محاسبه و معمولاً زیر 1 Pa/m نگاه داشته می‌شود.

راهکارهای کنترل کیفیت در پای کار

• آزمون هیدرولیک با آب سرد در فشار 1.5 برابر فشار کار، حداقل 30 دقیقه.
• استفاده از گیج پیتوت برای چک یکنواختی جریان در زانویی‌های پشت سرهم.
• آزمون چشمی جوشن چسبی پس از 10 دقیقه؛ بروز حباب نشانهٔ آلودگی یا مصرف بیش از حد چسب است.

پایداری و بازیافت

uPVC به‌طور کامل قابلیت آسیاب و بازیابی مکانیکی دارد و چرخهٔ ثالث بازیافت می‌تواند به تولید محصولاتی نظیر لوله‌های دو جداره یا پروفیل‌های ساختمانی منتهی شود. در پروژه‌های گواهی شدهٔ LEED و BREEAM، استفاده از اتصالات PVC u با محتوای 30 ٪ ریسایکل به کسب امتیاز بخش مواد و منابع کمک شایانی می‌کند.

نقشهٔ راه آینده

با توسعهٔ نانوپرکننده‌های معدنی، انتظار می‌رود نسل جدید اتصالات پلیکا از نظر مقاومت در برابر خزش و ضربه تا 20 ٪ بهبود یابد. نسخه‌های آتی استاندارد ISO 50001 نیز احتمالاً الزام به درج ردپای کربن (CFP) روی بدنهٔ هر اتصال را مطرح خواهند کرد.

در پایان شایان ذکر است که فروشگاه تمام بها به‌عنوان یکی از عرضه-کنندگان معتبر، مجموعه‌ای متنوع از اتصالات پلیکا مطابق استانداردهای یادشده را در سایزبندی کامل ارائه می‌دهد و با تأمین مستمر و قیمت‌گذاری رقابتی، امکان برنامه‌ریزی دقیق پروژه را برای مجریان فراهم می‌سازد، هرچند تأمین این محصولات محدود به این فروشگاه نیست و سایر توزیع‌کنندگان نیز در بازار فعال‌اند.