سه راه پلی اتیلن

سه راه پلی اتیلنِ فشار قوی زمانی به‌کار می‌رود که لازم است یک خط لوله به دو شاخه استاندارد و ایمن تقسیم شود یا جهت جریان تغییر کند. این اتصال در شبکه‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی، گازرسانی، صنایع نفت و پتروشیمی، سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار و خطوط فرایندی کاربرد دارد و با انتخاب صحیحِ سایز، کلاس فشار، زاویه انشعاب و روش اتصال، پایداری طولانی‌مدت شبکه را تضمین می‌کند.

سه‌راه پلی‌اتیلن چیست و چه کار می‌کند؟

سه‌راه (Tee) یک اتصال قالب‌گیری‌شده یا ماشین‌کاری‌شده از پلی‌اتیلن (عمدتاً PE100 و در برخی پروژه‌ها PE100-RC) است که انشعاب مساوی یا نامساوی را در زاویه‌های ۹۰، ۶۰ یا ۴۵ درجه ایجاد می‌کند. جنس پلی‌اتیلن به‌دلیل وزن کم، انعطاف‌پذیری، مقاومت شیمیایی بالا و تحمل ضربه، برای شبکه‌هایی که تنش‌های حرارتی و مکانیکی دارند گزینه‌ای مطمئن است.

مزیت‌های کلیدی

• مقاومت عالی در برابر خوردگی و رسوب نسبت به فلزات
• اتصال هم‌جنس با جوش لب‌به‌لب یا الکتروفیوژن و آب‌بندی پایدار
• دامنه دمای کاری رایج پروژه‌های آبی (معمولاً حوالی -۲۰ تا +۴۰°C بسته به گرید و استاندارد پروژه)
• افت فشار کم به‌دلیل سطح داخلی صاف
• قابلیت جذب خمش‌های جزئی بستر و زلزله نسبت به اتصالات صلب

انواع سه‌راه پلی‌اتیلن

• سه‌راه مساوی ۹۰ درجه (تزریقی یا جوشی): هر سه دهانه هم‌سایز، مناسب انشعاب استاندارد از لوله اصلی.
• سه‌راه تبدیل (نامساوی): دهانه فرعی کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از خط اصلی؛ بهینه برای کاهش دبی موضعی.
• سه‌راه ۶۰ و ۴۵ درجه (ماشین‌کاری): برای تغییر مسیر نرم‌تر و کاهش تلاطم.
• سه‌راه الکتروفیوژن: با کویل داخلی برای جوشکاری تمیز و کنترل‌شده، مناسب فضاهای محدود یا تعمیرات.
• سه‌راه فلنج‌دار (هسته فولادی): برای اتصالات دَمونتاژپذیر در واحدهای صنعتی.

معیارهای انتخاب فنی

• سایز نامی (DN): مطابق قطر خارجی لوله‌های پلی‌اتیلن.
• کلاس فشار/SDR: نسبت قطر به ضخامت دیواره (SDR = do/sd_o / s) که با فشار کاری شبکه همخوان می‌شود.
• زاویه و نوع انشعاب: ۹۰، ۶۰ یا ۴۵ درجه؛ مساوی یا تبدیل.
• روش اتصال: بات‌فیوژن (لب‌به‌لب) برای سایزهای متوسط و بزرگ؛ الکتروفیوژن برای نقاط حساس و تعمیراتی؛ مکانیکی/فلنجی برای تجهیزات.
• شرایط نصب: دمای محیط، فضای دسترسی، کنترل رطوبت و آلودگی، مهارت اپراتور.

روش اتصال سه‌راه جوشی پلی‌اتیلن (بات‌فیوژن)

• کالیبراسیون و ایمنی: دستگاه جوش بات‌فیوژن تنظیم و کالیبره باشد؛ در باد، باران یا دمای پایین از چادر/محافظ استفاده کنید.
• آماده‌سازی: دو سر لوله را با گپ مناسب ببندید تا جریان هوا کاهش یابد. لبه‌های لوله و سه‌راه را تمیز کرده و هم‌ترازی را با گیره و غلطک کنترل کنید.
• گرمایش یکنواخت: صفحه داغ با دمای یکنواخت بین دو سطح قرار گیرد، دو قطعه با فشار اولیه به آن فشرده شوند تا ریم یکنواخت شکل بگیرد.
• جداکردن صفحه و فشردن نهایی: پس از نفوذ گرما، فشار را کاهش داده و صفحه را سریع و تمیز بردارید، سپس فشار جوش را اعمال کنید.
• خنک‌کاری بدون تنش: تا زمان سردشدن کامل، مجموعه را ثابت نگه دارید و از شوک حرارتی پرهیز کنید.

نکات اجرایی مهم

• ضخامت دیواره سه‌راه و لوله یکسان یا مطابق دستورالعمل سازنده باشد.
• دمای محیط جای جوشکاری بیش از ۵°C و محل کار خشک و محافظت‌شده باشد.
• سطح تماس عاری از گردوغبار، رطوبت و خراش باشد.
• هم‌محوری دقیق؛ هرگونه بی‌ترازی می‌تواند تنش پسماند ایجاد کند.

تعریف ابعادی Z، Z1 و L در سه‌راه مساوی ۹۰°

• Z: طول کلی سه‌راه.
• Z1: فاصله مرکز دو دهانه موازی تا انتهای دهانه سوم.
• L: ارتفاع هر طرف سه‌راه از مرکز تا لبه اتصال.
  این سه شاخص ابعادی برای طراحی، جانمایی و محاسبه فضای نصب حیاتی‌اند.

جدول سایز نامی سه‌راه مساوی پلی‌اتیلن ۹۰ درجه (تزریقی)

مقادیر زیر برای نمونه‌های رایج پروژه‌ای ارائه شده‌اند. در زمان سفارش، جزییات هر کد کالا را با دیتاشیت قطعه تطبیق دهید.

شرح کالا	Z (میلی‌متر)	Z1 (میلی‌متر)	L (میلی‌متر)
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 500	970	511	201
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 450	970	511	201
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 400	645	325	125
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 355	651	326	125
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 315	596	299	125
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 280	601	324	101
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 250	517	282	101
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 225	454	262	102
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 200	450	239	108
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 180	466	234	107
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 160	400	200	102
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 140	375	194	35
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 125	290	147	67
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 110	317	159	85
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 90	247	136	70
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 75	248	124	72
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 63	221	106	60
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 50	208	108	59
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 40	151	96	38
سه راه °90 تزریقی پلی اتیلن 32	133	81	28

جدول انتخاب سریع بر اساس کاربری

کاربری	فشار کاری رایج	SDR پیشنهادی*	روش اتصال رایج	نوع سه‌راه پیشنهادی
آب‌رسانی شهری	10–16 bar	SDR11/13.6	بات‌فیوژن، الکتروفیوژن	مساوی ۹۰° یا ۴۵°
آبیاری تحت‌فشار	6–10 bar	SDR17/13.6	بات‌فیوژن	مساوی ۹۰°
فاضلاب ثقلی/تحت فشار	3–10 bar	SDR26/17	بات‌فیوژن، فلنج	مساوی یا تبدیل ۴۵°
گازرسانی	طبق مشخصات بهره‌بردار	SDR11 (رایج)	الکتروفیوژن	مساوی/تبدیل ۹۰°
نفت و پتروشیمی	بسته به سیال/دما	SDR11/13.6	فلنج، الکتروفیوژن	فلنج‌دار یا تقویتی

* انتخاب SDR و کلاس فشار باید با استاندارد پروژه، دمای سرویس و ضریب اطمینان هم‌خوان باشد.

دیگر گونه‌های پرکاربرد سه‌راه پلی‌اتیلن

• سه‌راه مساوی ۹۰ درجه سفارشی
• سه‌راه تبدیل پلی‌اتیلن
• سه‌راه پلی‌اتیلن ۶۰ درجه (ماشین‌کاری)
• سه‌راه پلی‌اتیلن ۴۵ درجه (ماشین‌کاری)
• سه‌راه الکتروفیوژن
• سه‌راه تبدیل الکتروفیوژن
• شیر انشعاب سه‌راهی
• سه‌راه ۹۰ درجه کاروگیت
• سه‌راه مساوی فلنج‌دار هسته فولادی
• سه‌راه نامساوی فلنج‌دار هسته فولادی

نکته‌های کنترل کیفیت و بازرسی

• ردیابی بچ‌نامبر مواد اولیه (PE100/PE100-RC) و گواهی تست فشار.
• بازرسی ابعادی Z، Z1 و L و کنترل بیضی‌شدگی دهانه‌ها.
• آزمون چشمی ریم جوش و تست نشتی پس از نصب.
• رعایت حداقل زمان‌های گرمایش/سردایش طبق دستورالعمل سازنده دستگاه جوش.

درباره سه‌راه پلی‌اتیلن

سه‌راه‌های پلی‌اتیلن با دامنه سایزی ۶۳ تا ۲۵۰ میلی‌متر (و در سبد برخی پروژه‌ها تا ۵۰۰) و تنوع زاویه‌ای، برای شبکه‌های آب، آبیاری و صنایع فرایندی طراحی شده‌اند. کیفیت قالب‌گیری، هم‌محوری دقیق دهانه‌ها، و سازگاری با روش‌های بات‌فیوژن و الکتروفیوژن، نصب مطمئن و آب‌بندی پایدار را ممکن می‌سازد. برای انتخاب صحیح، مطالعه نقشه شماتیک و جدول ابعادی هر کد و نیز هم‌راستاسازی با SDR و فشار کاری پروژه ضروری است.

پشتیبانی و مشاوره

برای دریافت راهنمایی در انتخاب سه‌راه مساوی یا تبدیل، محاسبه SDR متناسب با فشار و دما، و تطبیق روش اتصال با شرایط کارگاهی، می‌توانید با تیم فنی تأمین‌کننده خود گفتگو کنید تا از تطابق کامل محصول با نیاز پروژه اطمینان حاصل شود.

تمام بها عرضه‌کننده سه‌راه‌های پلی‌اتیلن برای پروژه‌های آب، گاز، آبیاری و صنایع است. هرچند تمام بها تنها فروشنده این محصول نیست، اما با سبد متنوع، مشاوره فنی، و هماهنگی لجستیکی، انتخاب سایز، کلاس فشار و روش اتصال مناسب (بات‌فیوژن/الکتروفیوژن/فلنج) را برای تیم‌های اجرایی تسهیل می‌کند و به بهینه‌سازی زمان نصب و هزینه کل مالکیت کمک می‌کند.