Elektrofüzyon selesi, polietilen su, atıksu ve gaz şebekelerinde branşman almak ve hatta lokal onarım (patching) yapmak için en güvenilir ve en hızlı yöntemlerden biridir. Gövdesine gömülü rezistans telleri üzerinden akım geçtiğinde plastiği eritir ve boruyla bütünleşir; böylece dikişsiz, sızdırmaz ve işletme basınçlarıyla uyumlu bir birleşim elde edilir. Kolay montaj, düşük ağırlık ve yüksek dayanım sayesinde elektrofüzyon selesi kentsel, endüstriyel ve tarımsal projelerde yaygın olarak kullanılır.
Elektrofüzyon selesi nedir, nasıl çalışır?
PE100 veya PE100-RC malzemeden üretilen elektrofüzyon (selle/branşman) parçası, PE borunun dış yüzeyine oturur ve dişli ya da kaynak çıkışıyla branşman alma imkânı sağlar. Selenin gövdesinde bir direnç sargısı bulunur. Elektrofüzyon makinesi barkodu okuyarak (veya parametreler elle girilerek) uygun gerilim ve süreyi uygular; oluşan uniform ısı, borunun kazınmış oksitli tabakası ile selenin gövdesini eritir ve viskoplastik fazda birbirine difüze eder. Çevrim ve soğutma tamamlandığında homojen ve çok dayanıklı bir birleştirme oluşur. Kaynak ve soğuma sırasında yer değiştirme ve ovalitenin önlenmesi için özel bir kelepçe kullanılır.
Elektrofüzyon sele ve aksesuar tipleri
- Standart branşman selesi: Aksesuar montajı için manşon/spigot kaynaklı veya dişli (genellikle BSP/NPT) çıkış.
- Tapping Tee (delme tee): Kaynaktan sonra güvenli delme için iç valf ya da kesiciye sahip sele; canlı hatlar için uygundur.
- Onarım selesi (Repair Saddle): Delikler veya yüzeysel çatlaklar gibi lokal hasarların yaması için.
- Yüksek basınç/Gaz selesi: Gaz onayları ve izlenebilirlik ile basınç şebekeleri için.
- Redüksiyon çıkışlı sele: Ana boru büyük, branşman küçük olduğunda ebat dönüştürme için.
Elektrofüzyon selenin kullanım alanları
- Kentsel ve kırsal su temini: En az kazıyla konut ve endüstriyel branşmanlar.
- Gaz dağıtımı: PE gaz borularında güvenilir branşman (tapping tee ve güvenlik önlemleri ile).
- Tarım ve basınçlı sulama: Ana hat üzerinde hızla yükseltici, vana ve damlatıcı montajı.
- Proses endüstrileri: PE ile uyumlu kimyasalların transferi, soğutma hatları ve izin verilen basınçlarda basınçlı hava.
- Yangınla mücadele sistemleri: Tasarım basınçları içinde hidrant ve yükselticiler için branşman.
- Kanalizasyon ve drenaj: PE kollektörlere yeni girişlerin eklenmesi.
Avantajlar ve kısıtlar
Avantajlar
- Moleküler kaynak sayesinde sızdırmazlık; düzgün ve uniform kaynak yüzeyi
- Düşük ağırlık, hızlı montaj, sınırlı kazı alanı ihtiyacı
- Üstün mekanik ve kimyasal dayanım; korozyon ve aşınmaya karşı dirençli
- Barkod ve kaynak parametre kayıtlarıyla izlenebilirlik ve kalite kontrol
Kısıtlar
- Yüzey hazırlığına (kazıma) ve temizliğe hassasiyet
- Kelepçe gereksinimi ve soğuma süresine tam uyum
- Kaynak için ortam sıcaklığı sınırları (soğukta örtü/ısıl ortam, sıcakta gölgeleme/ılımlı soğutma)
Elektrofüzyon sele, manşon ve dirsek/tee farkı
- Elektrofüzyon sele/branşman: Boru gövdesine oturur ve dışa doğru bir branşman oluşturur; yeni çıkış eklemek için idealdir.
- Elektrofüzyon manşon (coupler): Uç uca boru birleştirme (onarım veya uzatma) içindir.
- Elektrofüzyon dirsek/tee: Yön değiştirmek veya boruyu keserek tam tee oluşturmak için.
Tablo 1 — Elektrofüzyon bağlantı elemanlarının pratik karşılaştırması
| Tip | Ana kullanım | Yaygın ebat aralığı | Ana avantaj | Montaj notu |
|---|---|---|---|---|
| Sele/Branşman | Mevcut hattan branş alma | Ana hat 63–630, çıkış 20–160 mm | Boruyu tamamen kesmeden branşman | Kelepçe ve yüzey kazıma zorunlu |
| Tapping Tee | Canlı hatta branş alma | Sele ile benzer | Kaynaktan sonra güvenli delme | Kesim sırasında basınç ve güvenlik kontrolü |
| Manşon (Coupler) | Boyuna boru birleştirme/onarım | Boru SDR’ı ve çapına göre | Mükemmel eşmerkezlilik ve sıfır sızıntı | Her iki ucu kalibre edip kazıyın |
| EF Tee | Tam tee oluşturma | 63–400 ve üzeri | Basınç şebekelerinde yüksek dayanım | Boru kesimi ve hassas hizalama |
Elektrofüzyon sele teknik seçim rehberi
- Gövde malzemesi: PE100 veya PE100-RC (yavaş çatlak büyümesine daha dirençli; agresif zeminler için uygun).
- SDR uyumu: Sele, boru dış çapı ve SDR/PN ile uyumlu olmalı; temas basıncı ve ısıl nüfuziyet doğru sağlanmalı.
- Çıkış tipi: PE branşmanları için kaynaklı (elektrofüzyon/soket veya alın kaynak); vana, çekvalf ya da manometre için dişli.
- Standartlar ve onaylar: Su için EN 12201 / ISO 4427, gaz için EN 1555; kaynak prosedürleri ISO 21307 ve DVS 2207.
- İzlenebilirlik ve barkod: Otomatik parametre uygulaması, sıcaklık/süre/gerilim kaydı ve parti izleme için EAN veya QR.
- Çevresel koşullar: Üretici sıcaklık aralığında kaynak; soğukta örtü, aşırı sıcakta gölgeleme/ılımlı soğutma.
- Kelepçe ve kalibrasyon: Ovalite veya elastik geri dönüşü olan borular için kalibratör ve çelik kelepçe şarttır.
Tablo 2 — Ebat ve uygulamaya göre hızlı seçim rehberi
| Ana boru dış çapı (mm) | Tipik branş çıkışları | Önerilen sele SDR/PN | Örnek uygulama |
|---|---|---|---|
| 110–160 | 32, 40, 50 | Boruyla aynı sınıf (örn. SDR11, PN16 su) | Konut/hafif endüstriyel branşman |
| 200–315 | 63, 75, 90 | Basınca bağlı SDR11/17 | Sulama ve endüstriyel yükseltici |
| 355–500 | 110, 125 | SDR17 veya üzeri | Hidrant ve kentsel branşman |
| 560–630 | 160 | Gaz/su şebekesi tasarımına göre | Yüksek basınç ve gaz dağıtım branşları |
Önemli not: Selenin borudan boruya bağlantıda kullanılması halinde dış çap eşitliği ve yeterli temas alanı garanti edilmelidir; aksi halde EF tee veya manşon kullanın.
Standart montaj adımları (adım adım)
- Hattın emniyeti: Akışı kesme, basıncı boşaltma, havalandırma (özellikle gazda) ve gerekirse sıcak çalışma izni.
- Kaynak yerinin işaretlenmesi: Branşman konumunu doğru belirleme, bitişik bağlantılardan ve büküm yarıçapından mesafe bırakma.
- Yüzey hazırlığı: Temizleme, kurutma ve oksitli tabakayı kazıyıcıyla mat, düzgün yüzeye kadar kazıma; elle temas etmeyin.
- Selenin yerleştirilmesi ve sabitlenmesi: Boruya oturtup çelik kelepçeyi uygun torkta sıkma; çıkış hizasını kontrol edin.
- Kaynak makinesinin ayarı: Barkodu okuma veya gerilim/süreyi elle girme; besleme gerilimi ve kabloları kontrol edin.
- Kaynağın uygulanması: Isıtma sırasında hareket ettirmeyin; erime göstergelerini izleyin (bazı modellerde gösterge pimleri).
- Soğutma ve gerilmesiz bekleme: Soğuma tamamlanana kadar darbe, yükleme veya montaj yapmayın.
- Görsel ve basınç testi: Kenarlardaki erime sürekliliğini kontrol edin, ardından işveren/standarta göre basınç testi yapın.
- Delme (tapping tee için): Kaynak onayı ve soğutma sonrası, özel aletle ve güvenlik kontrolü altında yapılır.
Yaygın hatalar ve çözüm
- Yetersiz kazıma → kaçak veya soğuk kaynak; yeniden kazıyın ve temizleyin.
- Kir/nem → kabarcık ve zayıf kaynak; alanı tamamen kuru ve tozsuz tutun.
- Boruda ovalite → yetersiz temas; uygun kalibratör ve kelepçe kullanın.
- Uygun olmayan gerilim/jeneratör düşümü → eksik kaynak veya yanma; standart ve kalibre ekipman kullanın.
- Soğuma sırasında hareket → mikro çatlak ve sızıntı; soğuma bitene kadar birleştirmeyi yüke maruz bırakmayın.
Bakım, muayene ve güvenlik (HSE)
- İzlenebilirlik için kaynak raporunun (operatör kodu, sıcaklık, süre, seri no) kaydı ve arşivlenmesi.
- Kaynak makinesinin periyodik kalibrasyonu; elektrot ve kabloların görsel kontrolü.
- Tozlu veya gazlı ortamlarda yalıtkan eldiven, gözlük ve maske kullanımı; alev ve kıvılcımdan uzak durma.
- Aynı boru üzerinde ardışık kaynaklar arasında üretici tavsiyesine uygun minimum mesafenin korunması.
Elektrofüzyon selesi fiyatı
Fiyat; marka ve onaylar (su/gaz), gövde malzemesi (PE100 veya PE100-RC), ana boru çapı ve çıkış ölçüsü, çıkış tipi (dişli, kaynaklı, kesicili veya vanalı tapping tee), SDR/PN kodu, menşe ülke ile garanti ve izlenebilirlik şartlarına bağlıdır. İran pazarında, yaygın ebatlar için gözlenen fiyat aralığı yaklaşık 155.000–600.000 toman olup, ebat/kaliteye bağlı olarak daha yüksek olabilir. Proje fiyatları sipariş hacmi, yan hizmetler (kelepçe, kazıyıcı, ilave nozullar) ve teslim şartlarına da bağlıdır.
Hızlı fiyatlandırma rehberi
- Küçük ebatlar (110–160 ana boruda 32–50 çıkışlar): daha ekonomik
- Orta ebatlar (200–315 ana boruda 63–90 çıkışlar): orta seviye
- Büyük/Yüksek basınç (355+ ana boruda 110–160 çıkışlar veya gaz sınıfı modeller): en yüksek seviye
Elektrofüzyon branşman selesi satın alma için kilit noktalar
- Su/gaz standartlarıyla uyumlu, barkodlu, petrokimya menşeli saf hammadde.
- Boru dış çapı ve çıkışın proje ihtiyacıyla uyumu; tereddütte üretici ebat tablolarına uyun.
- Korozyon direnci ve güvenilir sızdırmazlık; gövde homojenliği ve enjeksiyon kalitesini kontrol edin.
- Montajda uygun kelepçe ve standart kazıyıcı bulundurun; kalibre elektrofüzyon makinesi kullanın.
- Canlı gaz hatlarında tapping tee ve tam İSG/HSE uyumu.
PE bağlantı elemanları ve kaynak için önerilen standartlar ve dokümanlar
- EN 12201 / ISO 4427 (su), EN 1555 (gaz) — malzeme ve bağlantı elemanı gerekleri
- ISO 21307 ve DVS 2207 — kaynak prosedürleri ve kalite kontrol
- Hidrostatik test ve devreye alma için işveren/danışman talimatları
Elektrofüzyon selesi ve diğer PE bağlantı elemanlarının tedarikçilerinden biri olarak Tamambaha, Türkiye ve bölge projelerinin ihtiyaçlarıyla uyumlu teknik danışmanlık, geniş ölçü ve kalite yelpazesi (PE100/PE100-RC) sunar. Bu ürünler elbette başka satıcılarca da temin edilebilir; Tamambaha’nın avantajı ürün özgünlüğüne, standart uyumuna ve seçim ile montaj sürecindeki desteğe odaklanmasıdır.
