Polietilen kablo borusu, son yirmi yılda İran’daki kentsel ve endüstriyel altyapı projelerinde çeşitli haberleşme, fiber optik ve enerji kablolarının korunması için başlıca çözümlerden biri hâline gelmiştir. Yüksek yoğunluklu polietilenin (HDPE) ayırt edici mekanik özellikleri ve UV dengeleyici katkılar sayesinde bu borular, gömülü ve açıkta kullanımda çok uzun bir hizmet ömrü sunar; düşük ağırlıkları sayesinde taşıma ve montajı metal ve PVC borulara kıyasla daha basit, hızlı ve ekonomiktir. Aşağıda ürünün teknik ayrıntıları, standartları, üretim süreci ve uygulama gerekleri kapsamlı biçimde ele alınmıştır.
Yapı ve fizikokimyasal özellikler
Kablo borularında kullanılan polietilen çoğunlukla PE 80 veya PE 100 derecelidir ve ortalama yoğunluğu 0,94–0,96 g/cm³’tür. Polimerin zincir makromolekülleri, ikincil Van der Waals etkileşimleriyle yüksek darbe esnekliği sağlar; böylece gerilme yığılmasından kaynaklanan çatlak başlatmadan ve gevrek kırılma olmadan boru çalışmasını sürdürür. %2,5 oranında karbon siyahı içeren siyah masterbatch eklenmesi UV dayanımını artırır ve antioksidan özellikleri güçlendirir.
Temel avantajlar
- Yüksek bükülebilirlik: 100–500 m kangal olarak temin edilebilir, ek sayısını azaltır.
- Kimyasal direnç: Çoğu seyreltik asit ve bazda çözünmez; endüstriyel atıklarla kirlenmiş bölgeler için uygundur.
- Pürüzsüz iç yüzey: Kablo çekme sürtünmesini düşürür ve kılıf hasarını en aza indirir.
- Doğal elektriksel yalıtım: Başıboş akım indüksiyonunu ve elektrolitik korozyonu önler.
Yaygın boyutsal özellikler ve çalışma basıncı
| Dış çap (mm) | Nominal et kalınlığı (mm) | İzin verilen basınç (bar) | Tipik kullanım |
|---|---|---|---|
| 20 | 1,6 | 4 | Cadde aydınlatması ve CCTV |
| 32 | 2,4 | 6 | Kentsel fiber optik (FTTx) |
| 50 | 3,0 | 8 | Alçak gerilim elektrik şebekesi |
| 90 | 5,4 | 10 | Şehirlerarası haberleşme hatları |
| 110 | 6,6 | 12,5 | Demiryolu altgeçitleri ve otoyollar |
Üretim süreci ve ekstrüzyon hattı kalite kontrolü
- Hammadde karışımı: Polietilen reçine, siyah masterbatch ve antioksidan gravimetrik olarak ekstrüdöre beslenir.
- Tek veya çok katmanlı ekstrüzyon: İç ring–barrel kalıp hassas ölçüleri oluşturur. Çok katmanlı tiplerde dış katman kullanım kodlaması için renklendirilebilir (telekom için turuncu, enerji için kırmızı).
- Kalibrasyon ve soğutma: 0,8 bar vakumlu tank dış çapı stabilize eder; ardından sprey su tankı boru sıcaklığını 40 °C’nin altına düşürür.
- Çekici ve kesim: Servo kontrollü bant çekici uniform hızı korur ve CNC halkasal (planet) testere tanımlı boylarda kesim yapar.
- Çevrim içi testler: Lazer çap/ovalite sensörü, ultrasonik et kalınlığı ölçer ve kıvılcım test çukuru hat üzerindeki noktasal kusurları anında bildirir.
Zorunlu standartlar ve teknik testler
| Referans standart | Test alanı | Test amacı |
|---|---|---|
| EN 12201-2 | 80 °C/165 h hidrostatik dayanım | Uzun dönem basınç dayanımını sağlamak |
| IEC 61386 | Darbe ve ezilme direnci | Zemin ve trafik yüküne dayanımı güvence altına almak |
| ISIRI-11233 | Su ve nem geçirimsizliği | Kablonun dielektrik katsayısını korumak |
| ISO 6259 | Hızlı çatlak testi | Çizik bölgelerde çatlak büyümesini önlemek |
| ASTM F2160 | Çekme ve minimum bükme yarıçapı | Kırışıksız kangal/serim kabiliyetini doğrulamak |
Montaj, hendek açma ve bükme yarıçapı
- Hendek genişliği: Tek sıra için DÇ × 6; orta gerilim kablosu ile çok sıralı dizilimlerde DÇ × 10.
- Gömme derinliği: Hafif trafik alanlarında en az 70 cm, otoyollarda 90 cm; eksenel yük etkilerini önlemek için.
- İzin verilen bükme yarıçapı: 20 °C’de 15 × DÇ; soğuk havada (5 °C altı) 25 × DÇ.
- Yataklama: Borunun altına ve üstüne 0–6 mm granülasyonda 10 cm yıkanmış kum, ardından sıkıştırılmış dolgu.
PVC, metal ve GRP borularla karşılaştırma
Hizmet ömrü
Gömülü koşullarda 10 MPa üzeri MRS indeksine sahip polietilenin tasarım ömrü en az 50 yıldır; PVC güneş altında gevrekleşir, çelik borular ise asidik toprakta epoksi kaplama ve katodik koruma gerektirir.
Uygulama hızı
HDPE kablo borusunun uzun kangal olarak serilmesi, 6 m rijit GRP borulara kıyasla elektrofüzyon ek sayısını %70’e kadar azaltır.
Yaşam döngüsü maliyeti
HDPE’nin kg başına fiyatı PVC’den yüksek olsa da çok sayıdaki ek parçasının, ağır taşıma ekipmanlarının ve periyodik değişimin ortadan kalkması proje nihai maliyetini %15–20 azaltır.
Bakım ve periyodik denetim gereklilikleri
- Erişim menhollerinin kontrolü: Her 12 ayda bir, dağıtım düğümlerinde kirlenme ve su birikmesi kontrol edilir.
- Kılavuz halat çekme testi: Fiber hatlarında mevcut kılavuz halatın çekme kuvveti 40 kgf’nin altında tutulmalıdır; aksi hâlde kablo kılıfına aşırı gerilme biner.
- Toprak korozyonu izleme: Boru çelik hatlara yakınsa toprak özdirenci ölçülür; başıboş akım varsa magnezyum anotlar kurulur.
Satın alma, taşıma ve depolama rehberi
- Sınıf seçimi: Dar bükme yarıçaplı kentsel projelerde PE 80 yeterlidir; YAT (HDD) için yüksek ESCR’li PE 100 tercih edilmelidir.
- İşaretleme: Boru üzerinde metre metre uzunluk işaretleri bulunmalı; üretici adı, polimer sınıfı, üretim standardı ve tarih kabartma olarak zorunludur.
- Depolama koşulları: Kangal rulolar doğrudan güneşten ve 40 °C üzeri sıcaklıktan uzak, en az üç mesnetli ahşap sehpalarda depolanmalıdır.
Öne çıkan sektör ve projeler
- Büyükşehirlerde MCI ve MTN Irancell 5G yaygınlaştırma projeleri
- Çabahar–Birjend koridorunda ulusal fiber omurga
- Güney Pars Özel Ekonomi Bölgesi rafinerilerinin elektrik tesisleri
- İsfahan ve Şiraz metro hatlarının gözetim sistemleri
HDPE kablo borusu tedarik zincirinde «Tamam Baha»nın rolü
İran tesisat pazarının köklü tedarikçilerinden «Tamam Baha», 20–110 mm ebatlarında güvenilir yerli ve ithal markalara ait HDPE kablo borularını sunar; özel boy kesim, elektrofüzyon kaynak ve satın alma öncesi teknik danışmanlık hizmetleriyle İran’daki ve bölge genelindeki telekom ve elektrik projelerinin işveren ve yüklenicilerine destek sağlar.
