Modern atıksu toplama ve iletim şebekelerinde, polietilen atıksu bağlantı parçaları yeraltı sistemlerinin omurgası hâline gelmiştir; yalnızca boru güzergâhlarını birbirine bağlamakla kalmaz, hattın tamamında dayanım, sızdırmazlık ve hidrolik verimliliği de güvence altına alırlar. Aşağıda, en güncel SEO algoritmalarıyla uyumlu teknik bir yaklaşımla bu parçaların tüm teknik ve uygulama boyutlarını mercek altına alıyor, tasarımcılar, uygulayıcılar ve alıcılar için başvuru niteliğinde içerik sunuyoruz.
Polietilenin Doğası ve Neden Üstün Olduğu
Yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) 0.93–0.97 g/cm³ yoğunluğa, kısa dallı molekül zincirlerine ve sıkı kristalin düzenine sahiptir. Bu yapı, yüksek çekme dayanımının (> 26 MPa), kapsamlı kimyasal direncin ve –30 ile +60 °C’de benzersiz esnekliğin temel nedenidir. Kanalizasyon uygulamaları için UV dayanımı sağlamak üzere yaklaşık %2.5 karbon siyahı eklenir; bu nedenle çoğu bağlantının dış yüzeyi siyahtır.
Polietilen Atıksu Bağlantı Parçalarının Kapsamlı Tipolojisi
- Yön değiştirme bağlantıları
22.5°, 45° ve 90° dirsekler enjeksiyonla veya borudan kesilen parçaların kaynağıyla üretilir. ≥ 450 mm boyutlarda gerilme dağılımını eşit tutmak için çoğunlukla “segmentli” (miter) dirsek önerilir. - Branşman bağlantıları
Eş tee, redüksiyonlu tee ve 45° Y; hem butt fusion hem elektrofüzyon olarak mevcuttur. Y tipi, yük kaybını %30’a kadar azalttığı için yüksek debili gravite hatlarında ilk tercihtir. - Çap değiştirme bağlantıları
Basınçlı hatlarda eş merkezli redüksiyon, gravite hatlarında eksantrik redüksiyon kullanılır; böylece taban kotu korunur ve çökelme cebi oluşmaz. - Tamamlayıcı bağlantılar
Çelik destekli PE stub-end, Ø1600 mm’ye kadar branşman selesi (saddle), hasarlı kesitlerin değişimi için uzun tamir manşonu ve 2 bar’a kadar test tapaları.
Birleştirme Yöntemleri ve En Uygun Kullanımı
Bağlantı yöntemi — Etkin ebat (mm) — İzin verilen basınç (bar) — Montaj hızı — Gerekli ekipman
Butt fusion — 63–1600 — 4–16 — Orta — Butt-fusion makinesi
Elektrofüzyon — 20–400 — 4–12 — Yüksek (otomatik) — Cihaz ve barkod okuyucu
Conta halkalı kuplaj (push-fit) — 200–2400 (korige) — ≤ 0.5 (gravite) — Çok yüksek — EPDM sızdırmazlık halkası
Kompresyon (vidalı) bağlantılar — 20–125 — ≤ 10 — Yüksek — Basit anahtar
Homojen yapıları sayesinde butt-fusion bağlantılar pompa hatları ve sismik bölgeler için tavsiye edilir; buna karşılık erkek–dişi ağızlı push-fit kuplajlar, kentsel korige hatların montajını %50’ye kadar hızlandırır.
Zorunlu Standartlar ve Kalite Kontrol Testleri
- ISO 4427-3: Basınçlı bağlantılarda boyutsal gerekler ve işaretleme.
- EN 12201-3: 0 °C darbe ve 80 °C/165 saat hidrostatik basınç test yöntemleri.
- INSO 14427: İran zemin ve iklim koşullarına uyarlanmış sürüm; SN4 ve SN8 halka rijitliği testleri dâhil.
ISO 6964’e göre hot-gel testi, karbon siyahı dağılımını izler; bu testte gevrek kırılma görülmesi düşük kaliteli geri dönüştürülmüş malzeme göstergesidir.
Hidrolik ve Jeoteknik Tasarım Gerekleri
- Eşdeğer kum pürüzlülüğü k_s = 0.01 mm; 1 km hatta 100 L/s debide sürtünme kaybı, eş ölçüdeki PVC boruya göre yaklaşık %15 daha düşüktür.
- Kaba taneli zeminlerde (GW–GP) 10 cm kum yatak ve 30 cm’ye kadar ilk dolguyu kullanın. > 6 m gömü derinliği için SN8 halka rijitliği yeterlidir.
- Tasarım ivmesi a_g ≥ 0.3 g olan sismik bölgelerde boru ve bağlantılar için en az 25×D bükme yarıçapı öngörülür; yüksek açılı parçalar kaldırılır veya eğrisel hatla değiştirilir.
Özel Atıksulara ve Aşınmaya Karşı Dayanım
pH 2–10 aralığındaki endüstriyel atıksu hatlarında yapılan saha çalışmaları, 20 yılda HDPE bağlantı parçalarında et kalınlığı azalmasının < 0.02 mm olduğunu göstermiştir; epoksi kaplı sfero dökme demirde bu değer yaklaşık 0.25 mm’dir. %5 silis bulamacıyla 3 m/s akışta yapılan aşınma testinde, polietilen bağlantının kütle kaybı karbon çelik borunun dörtte biri olmuştur.
Yaygın Montaj Hataları ve Önleyici Çözümler
Uygulama hatası — Olası sonuç — Teknik çözüm
Butt-fusion sırasında eşmerkezlilik bozukluğu — İç dudak ve akışta türbülans — Hidrolik fikstür kullanın, ısıtmadan önce açı/ekseni kontrol edin
Rüzgârda yüzeylerin soğuması — Soğuk kaynak ve gizli sızıntı — Rüzgâr siperi kurun veya çadır içinde kaynak yapın
Boru ağzının kaba dişli testereyle kesilmesi — Kaynak bölgesinde kılcal çatlak — Giyotin veya HDPE boru testeresiyle kesim
Korige boru contasının dalga üzerine oturması — Hidrostatik testte sızıntı — Contayı hafifçe yağlayın, düz yuvaya oturduğunu görsel kontrol edin
Çevresel Hususlar ve Yaşam Döngüsü Maliyeti (LCC)
Plastic Pipe Institute’un LCA’sı, polietilen atıksu hatlarının karbon ayak izinin sfero dökme demire kıyasla %35 daha düşük olduğunu gösterir. Kullanım ömrü sonunda tamamen geri dönüştürülebilmesi, HDPE’ye Circularity Gap endeksinde küçük bir avantaj sağlar. 50 yıllık maliyet hesabında bakım ve acil değişimin payı çelik sistemlerde toplam bütçenin %22’si iken, polietilende %9 ile sınırlıdır.
Satın Alma Aşamasında Seçim ve Tedarik Yöntemi
- Uygulama projelerini analiz edip kesin bir metraj/BOQ çıkarın; 15° üzerindeki her yön değişimini dirsek veya çoklu dirsek seti olarak sayın.
- Boru ve bağlantı SDR’ını eşleştirin; 6 bar’da SDR17 boru için bağlantı en az SDR17 olmalıdır.
- Mevcut parti için ulusal standart işbirliği laboratuvarlarından test onayı isteyin; eski raporlar geçerli değildir.
- Gövde işaretlemesini kontrol edin: izlenebilirlik kodu, en fazla altı ay önceki üretim tarihi ve üretici logosu.
- Montaj ekipmanı desteği: elektrofüzyon bağlantılarda barkod ve kaynak parametre dosyasını mutlaka alın.
- Şantiye depolaması: ≤ 315 mm parçaları raflarda, büyük boyutları ahşap takozlarda en fazla üç sıra istifleyin; keskin metal kenarla temas yasaktır.
“Tamambaha”, 20–2000 mm aralığında polietilen boru ve bağlantı tedarikindeki uzmanlığıyla bu markanın resmi satış kanallarından biridir. Merkez deposu; butt-fusion, elektrofüzyon ve korige bağlantıların yanı sıra kaynak ekipmanları ve seyyar teknik ekiple belediye ve endüstriyel projeleri destekler. Türkçe konuşan müşterilerimiz için de şeffaf ve tek tedarikçiye bağlı olmayan satın alma yaklaşımını benimsiyor; diğer tedarikçilerin tekliflerini karşılaştırmakta tamamen özgürsünüz.
