زانو 90 درجه پیچی پلی اتیلن یکی از پرکاربردترین اتصال‌های تغییر مسیر در لوله‌کشی‌های مبتنی بر لوله‌های پلی اتیلن است که با اتکا به مکانیزم پیچی و قطعات آب‌بند، بدون نیاز به جوشکاری، مسیر سیال را با زاویه 90 درجه منحرف می‌کند. این اتصال برای شبکه‌های آبرسانی شهری و روستایی، سامانه‌های آبیاری فضای سبز و مزارع، خطوط انتقال آب آشامیدنی، و بسیاری از فرآیندهای صنعتی که به مقاومت در برابر خوردگی و سبکی وزن نیاز دارند، انتخابی مطمئن به شمار می‌رود.
زانو 90 درجه پیچی پلی اتیلن چیست؟
زانو 90 درجه پیچی پلی اتیلن یک اتصال مکانیکی است که به کمک مهره‌های رزوهدار و رینگ‌های گیرنده، لوله پلی اتیلن را مهار و آببندی می‌کند. در برخی مدل‌ها یک سمت یا هر دو سمت می‌تواند رزوه فلزی یا پلیمری داشته باشد تا به اتصالات رزوهای دیگر متصل شود. این ساختار باعث نصب سریع، قابلیت باز و بسته شدن مجدد، و تعمیر ساده در محل میشود.
ساختار و اجزای اصلی
- بدنه از پلی پروپیلن تقویت شده با پایداری ابعادی مناسب
- مهره پیچی برای اعمال نیروی فشاری و قفل کردن لوله
- رینگ گیرنده یا گریب رینگ برای چفت شدن روی بدنه لوله
- بوش یا اسپیسری برای توزیع یکنواخت نیرو
- اورینگ الاستومری برای آببندی، متداولا از NBR یا EPDM
- اینسرت داخلی از برنج یا استیل در مدلهای رزوهدار برای استحکام رزوه و آببندی بهتر
مزایا و محدودیت‌ها
مزایا: نصب سریع بدون جوش، امکان بازکردن و تعمیر، وزن کم، مقاومت در برابر خوردگی و رسوب، سازگاری با محیط‌های مرطوب و خاک‌های خورنده، موجودی گسترده در سایزهای متنوع.
محدودیت‌ها: حساسیت به سفت‌کردن بیش از حد، لزوم هممحوری دقیق لوله هنگام بستن، کاهش ظرفیت فشار در دماهای بالا نسبت به دمای مرجع، نیاز به کنترل دوره‌ای در شبکه‌های ارتعاشی.
انواع متداول زانو پیچی 90 درجه
- زانو دو سر پیچی: هر دو سمت مخصوص لوله پلی اتیلن
- زانو یکسر پیچی یکسر نری: اتصال ترکیبی به قطعه رزوه داخلی
- زانو یکسر پیچی یکسر مادگی: اتصال ترکیبی به قطعه رزوه خارجی
- زانو پیچی تبدیل: برای تغییر سایز بین دو قطر متفاوت
محدوده سایزبندی و فشار کاری
زانوهای پیچی عموما در سایزهای 20 تا 110 میلیمتر عرضه می‌شوند. کلاسهای فشار رایج عبارتند از PN10 و PN16 که برای بیشتر پروژه‌های آبرسانی و آبیاری کافی است. انتخاب کلاس فشار باید بر اساس فشار کاری سیستم، شوک‌های فشاری احتمالی و دمای بهره‌برداری انجام شود.
جدول 1 – سایزهای رایج، نوع اتصال و کلاس فشار
| سایز نامی لوله (میلیمتر) | نوع اتصال رایج | نوع رزوه در مدل ترکیبی | کلاس فشار متداول |
|---|---|---|---|
| 20 | دو سر پیچی، پیچی x نری | 1/2 اینچ | PN10، PN16 |
| 25 | دو سر پیچی، پیچی x نری/مادگی | 3/4 اینچ | PN10، PN16 |
| 32 | دو سر پیچی، پیچی x نری/مادگی | 1 اینچ | PN10، PN16 |
| 40 | دو سر پیچی، پیچی x نری/مادگی | 1 1/4 اینچ | PN10، PN16 |
| 50 | دو سر پیچی، پیچی x نری/مادگی | 1 1/2 اینچ | PN10، PN16 |
| 63 | دو سر پیچی، پیچی x نری/مادگی | 2 اینچ | PN10، PN16 |
| 75 تا 110 | عمدتا دو سر پیچی | — | PN10، PN16 |
نکته: در شبکه‌های با دمای بالاتر از 20 درجه سانتی‌گراد، ظرفیت فشار به صورت محافظه‌کارانه کاهش داده شود. استفاده در مجاورت مستقیم تابش خورشید نیازمند قطعات مقاوم به UV یا پوشش‌دهی مناسب است.
کاربردها
- آبرسانی شهری، روستایی و صنعتی
- آبیاری قطره‌ای و بارانی در مزارع، باغ‌ها و گلخانه‌ها
- انتقال آب خام، آب آشامیدنی و پساب‌های سبک
- سامانه‌های خنک‌کاری و مدارهای آب برگشتی
- برخی مواد شیمیایی سازگار با پلی اتیلن و الاستومر آب‌بند (قبل از استفاده، سازگاری شیمیایی بررسی شود)
نکات کلیدی در انتخاب
- فشار و دما: تطابق PN با فشار کاری و اعمال ضریب کاهش برای دماهای بالاتر
- سیال و سازگاری: بررسی مواد شیمیایی، کلر آزاد، و افزودنی‌ها با بدنه و اورینگ
- روش اتصال: انتخاب مدل دو سر پیچی برای اتصال لوله به لوله، و مدلهای نری یا مادگی برای اتصال به شیرآلات و کلکتورها
- شرایط نصب: فضای کافی برای گردش آچار، امکان دسترسی به مهره برای سرویس‌های آتی
- کیفیت قطعات: بدنه یکنواخت، رزوه سالم، اورینگ بدون بریدگی، رینگ گیرنده بدون ترک
راهنمای نصب مرحله‌ای
- برش تمیز و عمود روی محور لوله با کاتر مناسب.
- پخ زدن لبه لوله برای جلوگیری از آسیب به اورینگ و تسهیل ورود.
- علامت‌گذاری عمق ورود طبق طول نشیمن تا لوله کامل داخل بدنه قرار گیرد.
- باز کردن مهره و اطمینان از ترتیب صحیح قطعات: مهره، رینگ گیرنده، بوش، اورینگ.
- قرار دادن لوله تا توقف مکانیکی و تراز نگه داشتن آن.
- بستن دستی مهره تا گیرایی اولیه ایجاد شود.
- تکمیل سفت‌کاری با آچار: معمولا 1/4 تا 3/4 دور بیش از سفتی دستی، بسته به سایز. از سفت‌کردن افراطی پرهیز کنید.
- آببندی رزوهها در مدلهای رزوهدار با نوار PTFE یا خمیر مجاز.
- آزمون نشتی با افزایش تدریجی فشار و پایش حلقه‌های آب‌بند.
عیب‌یابی سریع
- نشتی از اطراف مهره: بررسی پخ، تمیزی لوله، سالم بودن اورینگ، افزایش تدریجی سفتی.
- نشتی رزوه: بازکردن، تمیزکاری، آببندی مجدد با PTFE و بستن اصولی.
- شل‌شدن در ارتعاش: استفاده از مهاربندی و بست مناسب، بازدید دوره‌ای.
نگهداری و بازرسی دوره‌ای
- بازدید بصری اتصالات به‌ویژه در 24 تا 72 ساعت نخست بهره‌برداری و سپس برنامه‌ریزی دوره‌ای
- کنترل سفتی مهره‌ها در خطوطی که تحت ارتعاش یا تغییرات دمایی هستند
- تمیز کردن رسوبات بیرونی و محافظت در برابر UV در نصب‌های فضای باز
- ثبت رخدادهای نشتی و زمان تعویض اورینگ‌ها برای مدیریت نگهداری
جدول 2 – مقایسه زانو پیچی پلی اتیلن و زانو جوشی پلی اتیلن
| معیار | زانو پیچی پلی اتیلن | زانو جوشی پلی اتیلن |
|---|---|---|
| زمان نصب | بسیار سریع، بدون تجهیزات جوش | نیازمند دستگاه جوش و اپراتور |
| قابلیت باز و بسته کردن | دارد، چندبار مصرف | عملا بدون قابلیت جداسازی |
| مناسب برای | تعمیرات سریع، پروژه‌های مقیاس کوچک تا متوسط | فشارهای بالاتر، خطوط دائمی و سنگین |
| هزینه اولیه | کمتر برای ابزارآلات | هزینه ابزار بالاتر ولی اتصال یکپارچه |
| حساسیت اجرایی | سفت‌کاری کنترل‌شده و هممحوری | کنترل دمای جوش و تمیزی سطوح |
| انعطاف در تغییرات آینده | بالا | پایین |
نکات ایمنی و اجرایی
- از آچار مناسب (ترجیحا آچار تسمه‌ای) برای جلوگیری از آسیب به مهره استفاده شود.
- لوله و قطعات عاری از گرد و خاک، براده و روغن باشند تا به اورینگ آسیب نرسد.
- از پیچاندن لوله تحت تنش خودداری و هممحوری را تا حد امکان حفظ کنید.
- در خطوط با شوک‌های فشاری، از ضربه‌گیر و کنترل نرم پمپ بهره ببرید.
تمام بها عرضه کننده انواع زانو 90 درجه پیچی پلی اتیلن در سایزبندی و کلاسهای فشار متداول است و با ارائه مشاوره انتخاب کالا، راهنمای نصب و امکان تامین سبد کامل اتصالات، خرید را برای پروژه‌های آبرسانی و آبیاری ساده می‌کند. توجه داشته باشید که تمام بها تنها فروشنده این محصولات نیست و برندها و فروشندگان متعدد دیگری نیز در بازار حضور دارند. برای استعلام موجودی و مشخصات فنی، می‌توانید با تیم فروش تمام بها تماس بگیرید.
پرسش و پاسخ:
این اتصال برای چه کاربردهایی مناسب است؟
برای آبرسانی شهری و روستایی، آبیاری فضای سبز و مزارع، و بسیاری از فرآیندهای صنعتی گزینه‌ای مطمئن است. نصب سریع بدون جوش و مقاومت در برابر خوردگی، هزینه و زمان اجرا را کاهش می‌دهد.
چه سایزها و کلاسهای فشاری دارد و چطور سایز درست را انتخاب کنم؟
سایزهای رایج از 20 تا 110 میلیمتر با کلاس فشار PN10 و PN16 عرضه میشود. برای انتخاب، قطر خارجی لوله پلیاتیلن و فشار کاری سیستم را در نظر بگیرید و در دماهای بالاتر ضریب کاهش فشار را اعمال کنید.
آیا میتوان آن را به قطعات رزوهای وصل کرد؟
بله، مدلهای نری و مادگی رزوهدار موجود است تا به شیرآلات و کلکتورهای رزوهای متصل شوند. برای آببندی رزوهها از نوار PTFE مجاز استفاده کنید و در حین بستن، هممحوری اتصال را حفظ کنید.
چطور خرید کنم و آیا ارسال به سراسر ایران انجام میشود؟
ثبت سفارش و استعلام موجودی از طریق تماس با تیم فروش تمام بها انجام میشود و امکان ارسال به سراسر ایران فراهم است. در صورت نیاز، مجموعه در انتخاب سایز و نوع اتصال مناسب پروژه شما راهنمایی می‌کند.
