Polietilen kompresyon (vidalı) bağlantıları, ısısız bir birleştirme teknolojisi olarak PE boruların hızlı, sızdırmaz ve esnek şekilde bağlanmasını sağlar. Diş, O-ring ve baskı halkalarına dayanması sayesinde, zaman alan ve maliyetli alın kaynak veya elektrofüzyon işlemlerine verimli bir alternatiftir; şehir şebekeleri, basınçlı sulama, soğuk atıksu hatları ve soğuktan ılık aralığa çalışan birçok endüstriyel devrede kullanılır.
Yapı ve Ana Bileşenler
Standart bir dişli bağlantı beş parçadan oluşur: gövde, somun, konik burç, yarıklı kilit halkası ve sızdırmazlık O-ringi. Gövde ve somun genellikle UV stabilizanlı PE100 veya güçlendirilmiş PP’den; burç, gerilmenin eşit dağılması için poliasetal veya mühendislik naylondan; kilit halkası, mekanik kilitleme için asetal veya kaplamalı çelikten; O-ring ise 70 Shore A sertlikte NBR’den yapılır. Bu kombinasyon, 20–125 mm boyutlarda 10 bar’a (takviyeli versiyonlarda 16 bar’a) kadar iç gerilmelere dayanır.
| Parça | Önerilen Malzeme | İşlevsel Rol | Kalite Notu |
|---|---|---|---|
| Gövde | Karbon siyahlı siyah PE100 | Akış yolu ve parçaların yuvası | Basınç stabilitesi için uniform et kalınlığı |
| Somun | PP veya renkli PE100 | Takıma ön yük uygular | Hassas dişler, çapaksız kenarlar |
| Burç | POM (asetal) | O-ringin eşit sıkıştırılması | ISO 17885’e uygun konik açı |
| Kilit Halkası | Asetal/galvanizli çelik | Borunun mekanik kilidi | Tekrarlı sök-tak için yeterli esneklik |
| O-ring | NBR 70 Shore A | Dinamik sızdırmazlık | Serbest klor ve hafif yağlara dayanım |
Referans Standartlar ve Basınç İşaretleme
Sevk öncesi, güvenilir üreticiler bağlantıları ISO 17885 (PE boru sistemleri için bağlantı elemanlarının performansı) ve İran’da INSO 11233’e göre test eder. Gövdedeki PN harfleri anma basıncını gösterir: PN10 = 10 bar, PN16 = 16 bar. Pompa basıncının geçici olarak arttığı projelerde bir sınıf yüksek (ör. 8 bar şebekede PN16) seçmek hizmet ömrünü uzatır.
Teknik ve Ekonomik Avantajlar
- Isısız montaj: jeneratör, kaynak makinesi ve soğutma gerekmez—şantiye kurulum maliyetini %40’a kadar düşürür.
- Defalarca sök-tak: geçici hatların taşınması, mevsimlik sulama diziliminin değiştirilmesi veya hasarlı parçaların hızlı ikamesi.
- Doğal kimyasal direnç: polietilenin apolar yapısı, zayıf asitler, tuzlar ve belediye atıksuyuna karşı kararlıdır.
- Düzgün iç yüzey: eşdeğer pürüzlülük ε≈0.007 mm, sürtünme kaybını en aza indirir ve pompa enerjisini azaltır.
- Düşük ağırlık: 63 mm 90° dirsek <300 g’dır; tek kişi taşıyıp monte edebilir.
Yaygın Birleştirme Yöntemlerinin Karşılaştırması
| Ana Özellik | PE Kompresyon | PE Elektrofüzyon | Metal Dişli |
|---|---|---|---|
| Kurulum Aletleri | Standart anahtar | Manşon ve 42 V güç | Pafta ve PTFE bant |
| Devreye Alma Hızı | 10–30 sn | 6–8 dk | 2–4 dk |
| Demontaj Kabiliyeti | Tam | Yok | Sınırlı, sıkışmaya meyilli |
| Yaygın Ebat Aralığı | 20–125 mm | 20–630 mm | ½–4 in |
| Korozyon Dayanımı | Mükemmel | Mükemmel | Kaplamasız düşük |
| Bağlantı Başına Maliyet* | 1 (baz) | 2.3 | 1.8 |
*63 mm çaplı 1000 m’lik bir projede bağlantı + montaj toplam maliyet oranı.
Uzmanlık Gerektiren Uygulamalar
- Damla ve yağmurlama sulama: yan hatların geliştirilmesi ve fıskiye değişimi için esneklik.
- Kırsal içme suyu aboneleri: pas riskini ortadan kaldırır, su tadını korur.
- Endüstriyel soğutma devreleri: açık devreli chiller’larda serbest kloru 5 ppm’e kadar tolere eder.
- Basınçlı atıksu hatları: NBR O-ring H₂S’ye dayanıklıdır.
- Geçici şantiye projeleri: iş bitiminde sökülüp yeniden kullanılabilir.
Seçim ve Satın Alma Rehberi
- Basınç ve sıcaklık: 40 °C altındaki su için standart versiyon yeterlidir; ılıman-sıcak bölgelerde UV dirençli masterbatch’li bağlantı seçimi kritiktir.
- Görsel kontrol listesi: somun dişleri kesit değişiminden arınmış olmalı; O-ring esnek ve kılcal çatlak içermemeli; kilit halkası gevşek olmamalı.
- Renk kodları: tamamen siyah veya mavi çizgili siyah gövde içme suyu kullanımını; sarı gövde ise gazı (farklı standarda göre) gösterir.
- Ambalaj: ebat, PN ve enjeksiyon parti numarası yazılı mühürlü kutu/poşet depo kontrolde hataları azaltır.
- Yedek parçalar: ilave O-ring ve kilit halkası siparişi, periyodik bakımda olası duruşu en aza indirir.
Optimum Montaj Adımları
- Boruyu dik kesip ağız çapaklarını alın; 2. Sırasıyla somun, burç ve O-ringi boruya geçirin; 3. Boruyu gövdenin dibine kadar itin; 4. Kilit halkasını yerleştirin; 5. Somunu 12 inç (300 mm) anahtarla dişler tamamen kaybolana kadar sıkın; 6. 30 dakika boyunca işletme basıncının 1.3 katında basınç testi yapın. Sızıntı olursa önce yeniden sıkma, ardından O-ring sağlamlığını kontrol önerilir.
Bakım ve Hizmet Ömrü
Gömülü hatlarda menhollerın periyodik görsel kontrolü ve yıllık basınç testi yeterlidir. Açıkta döşeli hatlarda, sıcak iklimlerde doğrudan güneşin uzun vadede mekanik özellikleri düşürmesini önlemek için UV dayanımlı kaplama veya köpük izolasyon önerilir. Serbest klor veya sert suya maruz kalan O-ringler genellikle 12–15 yıl sonra değişim ister.
Yaşam Döngüsü Maliyetinin Azaltılmasında Kompresyon Bağlantıların Rolü
Elektrofüzyona kıyasla, seyyar üç fazlı güç, özel manşonlar ve yüksek ücretli uzman işçilik ihtiyacının ortadan kalkması CAPEX’i yaklaşık %35 düşürür. Sökülebilirlik sayesinde geçici şebekeler (ör. bir yıllık sözleşmeli sulama) sonraki projelerde geri kazanılabilir varlık olarak kullanılabilir; bu özellik beş yıllık toplam OPEX’i %26’ya kadar azaltmıştır.
Tamam Baha uzman mağazası, saygın yerli markaların PE kompresyon bağlantılarını resmi tedarikçi olarak 20–125 mm ebatlarda ve PN10/PN16 sınıflarında tam stokla sunar; İran genelinde hızlı teslimat sağlar ve uzmanları doğru ebat, basınç ve yedek O-ring gibi aksesuarların seçimi için Türkçe ve Farsça ücretsiz teknik danışmanlık verir. Ürünler yalnızca bu mağazadan temin edilmediğinden, müşteriler fiyat ve hizmetleri diğer tedarikçilerle de karşılaştırabilir; talep üzerine komşu ülkelere sevkiyat koordine edilebilir.
